Strona główna Gmina Historia gminy

Tereny gminy Kotla, będąc częścią Śląska początkowo należały do państwa czeskiego. Około 990 roku zostały włączone do wczesnopiastowskiego państwa księcia polskiego Mieszka I. Od 1138 roku, w ramach Polski, znajdowały się w jednej z dziedzicznych dzielnic senioralnych. W efekcie dalszego podziału ziem śląskich między potomków Władysława II Wygnańca okolice Kotli znalazły się w Księstwie Głogowskim. Po rozpadzie monarchii Henryków Śląskich, w wyniku postępującego rozdrobnienia dzielnicowego, Księstwo Głogowskie podobnie jak cały Śląsk przechodziło stopniowo w strefę wpływów czeskich, a od 1348 roku stało się już formalnie częścią państwa czeskiego. Do 1793 roku okolice Kotli położone były tuż przy granicy z Królestwem Polskim, a w latach 1919 – 1939 z II Rzeczpospolitą Polską.

Pierwsze wzmianki dotyczące Kotli w postaci dwóch dokumentów pochodzą z XIV wieku. Dotyczą one spraw kościelnych i wymieniają proboszczów kościoła parafialnego (Herman – 1318 rok i Mathias 1381 rok). Natomiast pierwszym znanym właścicielem wsi był Hannos von Rokewycz, który około 1390 roku podzielił swój majątek pomiędzy dwóch synów. Następnie dobra kilkakrotnie zmieniały właścicieli. Znaczący ślad w postaci pałacu pozostawili po sobie przedstawiciele rodu M’lenau. Johan von M’lenau był inicjatorem budowy, a Ferdinand, jego syn, kontynuował i zakończył budowę. Ferdinand posiadał tytuł barona oraz pełnił również funkcję starosty w księstwie głogowskim. Początki barokowego założenia pałacowo – ogrodowego przypadają na początek XVII wieku. Wtedy ogród miał charakter gospodarczy i przeznaczony był w zachodniej części na sad, zaś we wschodniej na warzywnik.

Śmierć ostatniego Piasta Śląskiego w 1675 roku spowodowała, że Kotla znalazła się w granicach imperium Habsburgów. W 1742 roku po pokoju wrocławskim cały Śląsk został włączony do Królestwa Pruskiego. W skład Państwa niemieckiego – od Cesarstwa Niemieckiego, poprzez Republikę Weimarską, po Trzecią Rzeszę – Kotla wchodziła do 1945 roku.

Nieco dokładniejszy opis Kotli pochodzi z II połowy XVIII wieku, kiedy jej właścicielem był Carl, książe pruski Carolath – Beuthen. Z opisu dokonanego w tamtych czasach przez Zimmermana wynika, że ówczesna Kotla składała się z dwóch części: Górnej i Dolnej. Kotla Dolna należała do dóbr książęcych i mieściła na swoim terenie: pałac, folwark, kościół z zabudowaniami towarzyszącymi oraz karczmę, kilka wiatraków i miejsce targowe. Kotla Górna nie należała do dóbr książęcych. Znajdowały się w niej: dwa folwarki, wiatrak, trzy karczmy oraz zabudowania mieszkalno – gospodarcze.

W połowie XIX wieku pałac i ogród zostały zmodernizowane w duchu neogotyku. Wzbogacona została ogrodowa elewacja pałacu, natomiast środkowa część pałacu nabrała charakteru parkowego. W centralnej części ogrodu założono dwie aleje lipowe, pomiędzy którymi przebiegała oś widokowa z pałacu. Ówczesny ogród wyróżniał się spośród założeń tego typu na Śląsku, o czym świadczy między innymi pochlebna wzmianka Kniego. Wschodnia oraz zachodnia część ogrodu nadal była użytkowana gospodarczo, natomiast część środkowa obsadzana była regularnie drzewami. Pod koniec XIX wieku wzniesiono w południowej części ogrodu pawilon, w którym mieściła się pompownia. We wschodniej części znajdowała się w tym czasie strzelnica.

Około 1830 roku przeprowadzono proces scalenia kilku sąsiadujących ze sobą wiosek (Kotla Dolna, Średnia, Górna, folwark Neu – Kranz z wioską) i tym samym powstała rozległa miejscowość posiadająca własny przemysł i rzemiosło. Pełniła także funkcję miejscowości targowej. Następnie jeszcze kilkakrotnie miejscowość zmieniała właścicieli. W 1908 roku stała się własnością państwa i do 1937 roku była dzierżawiona przez Franza Klawitera.

W ramach Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej od 1945 do 1950 roku Kotla wchodziła w skład województwa wrocławskiego. Od VI 1950 do VI 1975 roku należała do województwa zielonogórskiego, a od VI 1975 do XII 1998 roku – województwa legnickiego. Reforma administracyjna dokonana już w ramach III Rzeczpospolitej 1 stycznia 1999 roku spowodowała, że gmina Kotla wróciła w skład zintegrowanego Dolnego Śląska – województwo dolnośląskie, powiat głogowski.

Zobacz całą treść Historia w formacie PDF